Cập nhật: 12:10 02/04/2021 | Lần xem: 317
Các bé trai có nguy cơ được chẩn đoán mắc chứng tự kỷ cao hơn 4 lần so với các bé gái
Năm 2020, Theo báo cáo của CDC Hoa Kỳ, Cứ 54 trẻ thì có 1 trẻ được chẩn đoán mắc chứng rối loạn phổ tự kỷ (ASD) (Số liệu năm 2016). Đặc biệt, các bé trai có nguy cơ được chẩn đoán mắc chứng tự kỷ cao hơn 4 lần so với các bé gái. Tự kỷ gây ảnh hưởng đến tất cả các nhóm dân tộc và kinh tế xã hội. Việc can thiệp sớm mang lại cơ hội hỗ trợ sự cho trẻ phát triển lành mạnh và mang lại lợi ích trong suốt cuộc đời của trẻ.
Tự kỷ (hay còn được gọi là “rối loạn phổ tự kỷ”) là một nhóm những rối loạn phức tạp của phát triển não bộ. Những người bị chứng tự kỷ có thể gặp khó khăn trong học tập, giao tiếp.
Về Cảm xúc: Trẻ không giao tiếp bằng mắt với mẹ ngay từ khi còn nhỏ, không nhìn thẳng người đối diện hoặc nhìn như không có ai ở đó, lơ đễnh, không phân biệt được người lạ, người quen; không bày tỏ yêu thương, quyến luyến với mẹ; không theo mẹ, không biết vui mừng khi bố mẹ đi đâu về. Lúc đi học trẻ không thích chơi với bạn, không nhận thức được cô giáo la mắng hay khen, dẫn đến làm những điều không thích hợp.
Về Ngôn ngữ: Trẻ nói những âm đơn điệu, thiếu ngữ điệu, nhại lời người khác, nói lẩm bẩm một mình, có khi phát âm những âm vô nghĩa, lặp đi lặp lại. Không biết bắt chước người lớn để làm theo, nói theo; khi có nhu cầu bé không biết làm cho người lớn hiểu mình cần gì; phải gợi ý hướng dẫn nhiều lần bé mới có thể làm theo.
Về Hành vi: Trẻ chỉ thích chơi với một thứ, quan tâm đến chi tiết hơn là cách sử dụng đồ chơi thế nào ( ví dụ trẻ chỉ xoay tròn chiếc bánh xe chứ không để xe chạy dưới sàn). Trẻ rất ghét sự thay đổi: giận dữ hay rất hoảng sợ khi đồ đạc trong nhà thay đổi, mẹ thay đổi kiểu tóc….Đối với những kích thích từ bên ngoài, có khi trẻ đáp ứng quá mức, hoặc kém đáp ứng. Trẻ có thể lờ đi những lời của cha mẹ, nhưng lại cảm thấy thú vị với âm thanh nhỏ mà trẻ tự tạo ra như gãi, gõ vào đồ vật bên tai. Trẻ có thể không ngủ vào ban đêm nhưng ngày vẫn dồi dào sinh lực. Trẻ không biết sợ hãi khi gặp nguy hiểm, tự gây thương tích cho mình, đánh vào đầu, cào cấu, nhổ tóc… Những trẻ bị tự kỷ có thể có những vận động bất thường như chậm đi do giảm trương lực cơ. Cử động bất thường: nhăn nhó mặt, xua tay, lắc lư, đập đầu…
Nguyên nhân nào gây ra tự kỷ?
Các nhà khoa học trên thế giới và trong nước đã có nhiều nghiên cứu về nguyên nhân phát sinh bệnh tự kỷ, nhưng cho đến nay vẫn chưa biết chính xác nguyên nhân gây ra bệnh. Có rất nhiều giả thuyết cho rằng bệnh có thể liên quan đến gen truyền từ bố mẹ trẻ và những thứ khác, như nhiễm trùng hoặc độc tố làm thay đổi cách não phát triển. Các vấn đề trong thời gian mang thai và khoảng thời gian sinh đẻ cũng làm tăng nguy cơ bị chứng tự kỷ.
Khi nào nên đưa trẻ đến gặp bác sĩ?
Khi thấy trẻ gặp khó khăn về lời nói và ngôn ngữ, dẫn đến nhiều hạn chế trong giao tiếp, giảm tương tác xã hội, bất thường về hành vi. Các dấu hiệu này sẽ rõ ràng và lặp lại một cách thường xuyên thì nên đưa cháu đến bác sĩ để được tư vấn và cho hướng điều trị. Bác sĩ chuyên khoa tâm thần sẽ là người trực tiếp thăm khám và chẩn đoán cho trẻ. Bên cạnh đó là những nhà tâm lý học, chuyên gia trị liệu ngôn ngữ và giáo viên giáo dục đặc biệt sẽ đánh giá trẻ.
Ngày 02/4 hàng năm được Liên Hiệp Quốc chọn là ngày ‘Thế giới nhận thức về tự kỷ”. Chủ đề của Ngày Thế giới nhận thức về chứng tự kỷ năm nay do Liên Hiệp quốc đưa ra là: “Những thách thức và cơ hội trong một thế giới hậu đại dịch”. Đại dịch COVID-19 vừa qua đã làm gia tăng sự bất bình đẳng trên toàn thế giới, đặc biệt là khả năng tiếp cận dịch vụ chăm sóc sức khỏe, pháp luật bảo vệ và hòa nhập chính trị. Những người mắc chứng tự kỷ từ lâu đã phải đối mặt với nhiều bất bình đẳng như vậy, điều này sẽ càng trầm trọng thêm do đại dịch COVID-19. Hiện nay, chúng ta vẫn chưa có cách nào chữa khỏi hoàn toàn chứng phổ tự kỷ. Tuy nhiên trên thực tế, việc chẩn đoán để điều trị và can thiệp sớm trẻ tự kỷ có thể giúp cải thiện và hòa nhập xã hội tốt hơn nếu được chăm sóc, quan tâm đúng mức. Những người bị chứng tự kỷ có nhiều rối loạn hành vi như kích động, gây rối, giải toản bản năng….sẽ được bác sĩ kê toa để giảm sự hiếu động thái quá, giúp bệnh nhân ngủ ngon hơn. Ngoài ra những trẻ này cần được học ngôn ngữ và xây dựng các kỹ năng xã hội. Tùy vào mức độ từng bệnh nhân, bác sĩ sẽ thăm khám và có những điều trị phù hợp.
Nguồn:
https://www.un.org/en/observances/autism-day
https://www.autismspeaks.org/autism-statistics-asd
Hoài Thương – Trung tâm Kiểm soát Bệnh tật TP Hồ Chí Minh.
